Jak rozumieć ustawę o dostępności (European Accessibility Act, EAA) i co dla Ciebie oznacza?

Terminu “dostępność cyfrowa” nie musimy chyba nikomu przedstawiać, ale na wszelki wypadek przypomnijmy: jest to praktyka projektowania i wdrażania technologii w taki sposób, aby były one dostępne i użyteczne dla wszystkich ludzi, niezależnie od ich zdolności czy niepełnosprawności. Chodzi tu o dostosowanie stron internetowych, aplikacji mobilnych, oprogramowania i innych cyfrowych interfejsów tak, aby mogły z nich korzystać osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności – wzrokowymi, słuchowymi, motorycznymi, a także osoby neuroróżnorodne, starsze czy z tymczasowymi ograniczeniami.

Głęboko wierzymy, że technologia powinna wspierać pełny udział wszystkich członków społeczeństwa w życiu publicznym, edukacyjnym i zawodowym. Dostępność cyfrowa przyczynia się do tworzenia bardziej inkluzywnego społeczeństwa, w którym każda osoba może aktywnie uczestniczyć.

Celem European Accessibility Act (EAA) jest zapewnienie, że produkty i usługi w Unii Europejskiej (UE) są dostępne dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Ustawa została przyjęta w 2019 roku i jej przepisy mają być w pełni wdrożone do 28 czerwca 2025 roku. Główne cele EAA to:

• Ujednolicenie przepisów dotyczących dostępności w całej UE, aby ułatwić transgraniczną wymianę usług i zmniejszyć bariery związane z różnymi krajowymi przepisami​​​​.
• Zwiększenie dostępności produktów i usług, co pozwoli na bardziej inkluzywne społeczeństwo i ułatwi niezależne życie osobom z niepełnosprawnościami​​​​.

Państwa członkowskie UE muszą dostosować swoje przepisy do wymogów EAA i opublikować je do czerwca 2022 roku. Pełne wdrożenie przepisów powinno nastąpić do 28 czerwca 2025 roku. EAA określa wymogi dostępności produktów i usług, które muszą zostać spełnione w wyznaczonych terminach.

Przeczytaj więcej w artykule “Jak nowa ustawa o dostępności (EAA) wpływa na Twoją firmę?”

Firmy mogą nadal używać istniejących produktów, takich jak sprzęt komputerowy, terminale płatnicze czy inne urządzenia, które były w użyciu przed 28 czerwca 2025 roku, do 2030 roku. To daje czas na wprowadzenie niezbędnych zmian, ale jest to rozwiązanie tymczasowe i nie zwalnia z obowiązku pełnego dostosowania​​.

Umowy serwisowe zawarte przed 28 czerwca 2025 roku mogą być kontynuowane do pięciu lat, ale po tym czasie muszą spełniać nowe wymogi​​. To oznacza, że po upływie tego okresu wszystkie usługi i produkty muszą być w pełni zgodne z przepisami EAA, bez względu na wcześniejsze umowy​.

Terminale samoobsługowe, takie jak automaty biletowe czy kioski samoobsługowe na lotniskach i w sklepach, mogą być używane do końca ich “ekonomicznie użytecznego życia”, ale nie dłużej niż 20 lat. Wiele z tych terminali jest już przestarzałych, co oznacza, że nie spełniają nowoczesnych standardów dostępności i mogą wymagać wymiany wcześniej niż planowano​​.

Pewne zwolnienia mogą dotyczyć mikroprzedsiębiorstw, które zatrudniają mniej niż 10 osób i mają roczny obrót nieprzekraczający 2 milionów EUR. Mikroprzedsiębiorstwa mogą być zwolnione z niektórych wymagań, co ułatwia im adaptację do nowych przepisów bez ponoszenia nadmiernych kosztów​.

W przeszłości temat dostępności był często pomijany zarówno przez zespoły designerskie jak i deweloperskie. Brakowało też stosownych wytycznych i regulacji, które precyzowałyby tego typu wymogi. Dlatego wiele starszych aplikacji nie spełnia współczesnych standardów dostępności. Często problemy pojawiają się już na poziomie struktury HTML czy zastosowania odpowiedniego kontrastu kolorów. Niekiedy brakuje wsparcia dla czytników ekranu lub uwzględnienia indywidualnych ustawień przeglądarki użytkownika. Brakuje prawidłowej nawigacji klawiszowej, indykacji fokusu lub informacji o dynamicznie pojawiących się elementach. Wszystko to powoduje, że osoby z niepełnosprawnościami napotykają na poważne bariery w korzystaniu z produktów digitalowych, niekiedy czyniąc to wręcz niemożliwym.

Wprowadzenie European Accessibility Act (EAA) oznacza, że polskie firmy muszą dostosować swoje produkty i usługi do nowych wymogów dostępności. Starsze aplikacje i usługi, które nie spełniają współczesnych standardów, będą musiały przejść znaczące modyfikacje techniczne, aby zapewnić dostępność dla wszystkich użytkowników.

Nie, nie należy pozostawiać żadnych przestarzałych funkcjonalności. Wszystkie elementy aplikacji i usług muszą być dostosowane do wymogów EAA. Jeśli tylko część funkcjonalności aplikacji lub platformy Twojej firmy jest przestarzała, nadal należy ją zaktualizować, aby spełniała standardy dostępności. Niedostosowanie się do tych wymogów może prowadzić do sankcji finansowych i utraty zaufania Twoich klientów​​​​.

Dla polskich firm i przedsiębiorców oznacza to konieczność podjęcia zdecydowanych działań w celu dostosowania swoich produktów i usług do standardów dostępności. Choć może się to wiązać z kosztami, przynosi długoterminowe korzyści w postaci większej bazy klientów, lepszej reputacji i zgodności z przepisami​​​​.

Dostępność cyfrowa umożliwia osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z technologii na równi z innymi, co zwiększa ich niezależność i jakość życia. Na przykład, osoba niewidoma może korzystać z aplikacji mobilnej do bankowości internetowej dzięki technologiom wspierającym, takim jak czytniki ekranu. Utrudnienia w funkcjonowaniu dotyczą jednak bardzo różnego rodzaju ograniczeń:

• Rodzice z małymi dziećmi: Dostępność cyfrowa może znacząco ułatwić życie rodzicom z małymi dziećmi. Na przykład, strony internetowe i aplikacje mobilne, które są łatwe w nawigacji i obsłudze, mogą pomóc rodzicom szybko i sprawnie zarządzać codziennymi obowiązkami, takimi jak zakupy online, umawianie wizyt lekarskich, czy korzystanie z usług bankowych, nawet gdy mają zajęte ręce lub są właśnie w ruchu.

• Osoby starsze: Starsze osoby często mają trudności z korzystaniem z technologii cyfrowych z powodu problemów ze wzrokiem lub słuchem. Dzięki funkcjom takim jak możliwość powiększania tekstu, zmiana kontrastu, czy wsparcie dla czytników ekranu, mogą one łatwiej korzystać z usług online, co zwiększa ich samodzielność i jakość życia.

• Osoby z niepełnosprawnością ruchową: Dostępność cyfrowa obejmująca na przykład nawigację za pomocą klawiatury czy sterowanie głosowe może znacznie ułatwić korzystanie z technologii osobom z ograniczeniami ruchowymi. Dzięki temu mogą one efektywnie korzystać z internetu, aplikacji mobilnych oraz innych usług cyfrowych bez potrzeby używania myszki czy dotykowego ekranu.

• Osoby neuroróżnorodne: Dostępność cyfrowa ma kluczowe znaczenie także dla osób neuroróżnorodnych, takich jak osoby z autyzmem czy ADHD. Te osoby często mają trudności z korzystaniem z przeładowanych interfejsów zawierających dużo animacji i zbyt skomplikowane struktury stron. Projektowanie prostych i przejrzystych interfejsów oraz upraszczanie ścieżki użytkownika wspiera nie tylko osoby neuroróżnorodne, ale jest także korzystne dla wszystkich użytkowników, szczególnie w czasach, gdy wiele osób zmaga się z deficytami uwagi. Proste interfejsy zwyczajnie pomagają zwiększyć koncentrację i zmniejszyć zmęczenie użytkownika.

Niektórzy mogą powiedzieć, że “nie samym humanitarnym podejściem żyje człowiek” i w tym przypadku dostępność cyfrowa również dowodzi swojej wartości. Chociaż początkowo dostosowanie starszych aplikacji do nowych standardów może być kosztowne, przynosi ono wiele korzyści.

Według dostępnych danych, obecnie około 15-20% populacji w Europie może być wykluczonych cyfrowo z powodu braku dostępności cyfrowej w przestrzeni publicznej. Oznacza to, że miliony osób mają ograniczony dostęp do produktów i usług cyfrowych, co stanowi ogromną stratę zarówno dla tych osób, jak i dla firm, które mogą dotrzeć do nich z odpowiednimi rozwiązaniami.

Warto również pamiętać, że wymagania dotyczące dostępności odnoszą się do wszystkich usług oferowanych przez podmioty publiczne, w tym usług online. Wdrożenie wymagań dostępności ma znaczący wpływ na optymalizację pod kątem wyszukiwarek internetowych (SEO). Dostępność cyfrowa i SEO mają wspólne cele: poprawę użyteczności i dostępności treści dla jak najszerszego grona odbiorców.

Poprawa dostępności zwyczajnie zwiększa więc liczbę potencjalnych użytkowników, a co za tym idzie, klientów Twojej firmy, co może przełożyć się na lepszą konwersję i sprzedaż. W idealnej sytuacji, o nawet 20% lepszą!

Dodatkowo, firmy, które inwestują w dostępność, są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne społecznie i dbające o swoich klientów, co pozytywnie wpływa na ich wizerunek.

Ujednolicone przepisy ułatwiają firmom transgraniczną wymianę produktów i usług w całej UE, redukując koszty związane z dostosowywaniem ich do różnych krajowych wymogów. Większy rynek dla dostępnych produktów i usług może prowadzić do większej konkurencji i niższych cen​​​​.

• National Federation of the Blind v. Target Corporation: Target Corporation zapłaciła 6 milionów USD za brak dostępności swojej strony internetowej dla osób niewidomych, co naruszało prawo stanowe Kalifornii oraz ADA. Firma musiała również monitorować dostępność swojej strony przez trzy lata i przeszkolić zespół deweloperów​​.

• National Association of the Deaf v. Netflix: Netflix musiał zapłacić 755 000 USD za brak napisów do materiałów wideo, co naruszało ADA. Firma zobowiązała się do dodania napisów do całej swojej oferty w ciągu dwóch lat​​.

• Juan Carlos Gil v. Winn-Dixie: Winn-Dixie musiał przeznaczyć 250 000 USD na dostosowanie swojej strony do standardów WCAG 2.0 AA oraz zapewnić coroczne szkolenia dla pracowników w zakresie dostępności​​.

Brak zgodności z EAA niesie więc za sobą ryzyko finansowe i prawne. Przedsiębiorcy powinni zainwestować w trwałe i skuteczne rozwiązania dostępnościowe, aby uniknąć kar. Inwestowanie w dostępność to jednak nie tylko kwestia spełniania wymogów prawnych, ale także przyczyniania się do tworzenia bardziej inkluzywnego społeczeństwa.

Jednym z przykładów na “obejście” przepisów jest wykorzystanie tzw. “overlayów dostępności”, czyli narzędzi (wtyczek), które można dodać do strony lub aplikacji internetowej, aby szybko poprawić jej dostępność bez konieczności wprowadzania gruntownych zmian w kodzie. Działają one jako dodatkowa warstwa, która modyfikuje sposób wyświetlania treści, np. poprzez dodawanie opcji zmiany kontrastu, powiększania tekstu czy uruchamiania czytnika ekranu.

Chociaż overlaye mogą wydawać się szybkim i łatwym rozwiązaniem, jednak często nie rozwiązują fundamentalnych problemów z dostępnością, takich jak brak odpowiednich etykiet dla formularzy czy złe strukturyzowanie treści. Mogą także powodować konflikty z innymi skryptami na stronie i wpływać na jej działanie.

Stosowanie takich prowizorycznych rozwiązań nie spełnia wymogów EAA i może prowadzić do dodatkowych problemów prawnych. Overlaye są często krytykowane za niewystarczającą skuteczność w poprawianiu dostępności i mogą być uznane za niedostateczne przez organy nadzoru. Paradoksalnie, mogą nawet pogorszyć accessibility naszego produktu.

Istotne jest dla nas podkreślenie, że w czasach, kiedy większość firm i instytucji przenosi swoje usługi do internetu, dostępność cyfrowa powinna być traktowana jako fundamentalne prawo człowieka, a nie jako dodatkowa funkcjonalność. Zapewnienie dostępności jest zwyczajnie aktem szacunku wobec godności każdej osoby.

Jako twórcy technologii uważamy, że nasz obowiązek to rozumienie i wczuwanie się w potrzeby osób z niepełnosprawnościami, abyśmy projektowali rozwiązania, które działają dla wszystkich. Jednym z ważnych elementów jest zaangażowanie użytkowników z niepełnosprawnościami w procesy projektowania i testowania technologii, aby ich perspektywy i doświadczenia były uwzględniane od samego początku. Jesteśmy przekonani, że dobre rozwiązania to takie, które są naturalnie inkluzywne, bez konieczności stosowania specjalnych “trybów” czy “opcji”.

Firmy powinny już teraz intensywnie pracować nad pełnym wdrożeniem przepisów European Accessibility Act (EAA), aby uniknąć problemów i sankcji w przyszłości. Takie wdrożenie obejmuje przeszkolenie zespołów, implementację narzędzi wspierających dostępność na wszystkich platformach cyfrowych danej firmy oraz ciągłe monitorowanie zgodności z wymogami. Należy jednak zacząć przede wszystkim od audytu obecnych rozwiązań Twojej firmy.

Kluczowe aspekty, o które należy zadbać:

• Kontrasty kolorystyczne i rozmiary tekstów: Zapewnienie odpowiednich kontrastów między tekstem a tłem oraz dostosowanie rozmiarów tekstów, aby były czytelne dla osób z wadami wzroku. Narzędzia takie jak WAVE mogą pomóc w ocenie kontrastów kolorystycznych.
• Prosta i klarowna nawigacja: Upraszczanie ścieżek użytkownika i projektowanie intuicyjnych interfejsów, które są łatwe do zrozumienia i obsługi. Użytkownicy powinni mieć możliwość szybkiego i łatwego poruszania się po stronie, co zwiększa dostępność.
• Uniwersalne wzorce projektowe: Wykorzystywanie znanych i uniwersalnych patternów projektowych, które są intuicyjne i znajome dla użytkowników. Pomaga to w zmniejszeniu bariery wejścia i ułatwia korzystanie z technologii osobom z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

• EUR-Lex Directive 2019/882
• Treść Polskiej Ustawy o Dostępności (Dz. U. 2024 poz. 731)
• European Parliament – European Accessibility Act
• European Accessibility Act 2025: A Comprehensive Guide – digitalstrategy.ie
• Deque – European Accessibility Act: Top 20 Key Questions Answered
• Employment, Social Affairs & Inclusion – European Commission
• Population with disability – Statistics Explained
• Craig Abbott – European Accessibility Act: Article 32, and why it sucks

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak nowe przepisy dotyczące dostępności mogą wpłynąć na Twoją firmę? A może potrzebujesz wsparcia we wdrożeniu WCAG w swoich usługach cyfrowych?

Skontaktuj się z nami, aby:

• Dowiedzieć się, jak EAA może wpłynąć na Twój biznes
• Uzyskać wskazówki dotyczące wdrożenia wymagań WCAG
• Skonsultować się w sprawie dostępności cyfrowej Twoich produktów i usług

Wypełnij formularz poniżej, a my odezwiemy się do Ciebie z konkretnymi rozwiązaniami dostosowanymi do Twoich potrzeb. Zadbaj o dostępność i zwiększ konkurencyjność swojej firmy na rynku.